Fene, o naval no último banzo

PUBLICADO EN :  Galicia Confidencial; La Opinión; La Región; Faro de Vigo; Atlántico Diario;  Globedia

Acceder ao cambio urbanístico do estaleiro de Fene permitindo o desenvolvemento de actividades alleas á construción naval,  é outorgar  validación  política  e institucional ao seu desmantelamento.

No intervalo transcorrido entre a metade da década dos 60 e principios dos anos  80, Fene, situado na banda sur da Ría de Ferrol   converteuse en punto de referencia industrial do país polo efecto inducido do «boom» da  construción  naval que prodigou un ostensible ascenso na  actividade de Astano, estaleiro da localidade que no transcurso  daquela época  construíu os maiores petroleiros do mundo botados desde as súas  bancadas; auténticos xigantes de aceiro cuxa fabricación chegou  a dar emprego a 6000 traballadores do propio persoal   e 4000 de empresas subcontratistas.

A transformación daquel estaleiro que nos anos corenta fabricaba pequenas barcas de madeira en referente  do sector siderúrxico, converteu ao concello de localización  en polo de atracción  migratoria  que produciu un  ritmo alcista de poboación pasando dun  crecemento demográfico do 2,43% anterior a este ciclo para incrementar a súa poboación nun  65% durante o período, que reportou un acumulado de 6.108  habitantes, dato sobresaliente  que  disparou a súa densidade demográfica ata alcanzar a  cifra de 516  habitantes por quilómetro cadrado.

O  acelerado proceso de industrialización motivou que o Concello  tivese que acomodar  o territorio  a aquela realidade, e  afrontar  para o efecto a redacción  dun Plan Xeral de Ordenación Urbanística acorde ao novo escenario. Un proceso levado a termo  polo último alcalde do franquismo  no transcurso do  primeiro quinquenio da década dos setenta, que a pesar de estar  fundamentado no  desenvolvismo  da época  e ser incompatible cos parámetros políticos da futura democracia, en liñas xerais, o seu contido, no que a deseño de ordenación refírese foi servíbel como patrón de revisión futura, que non así a consideración  das súas  previsións de crecemento, pois sobre o particular establecía que Fene tería 75.000 habitantes a un fixado horizonte de 1990.

Un excedido sobredimensionamento, que en menor escala  volveu repetir na revisión do PXOU de 1985,  pois a súa entrada en vigor en cadranza  co proceso de reconversión naval trastornou o contido das súas previsións  abrindo a súa repercusión vía ao  decrecemento demográfico, tendencia  que non  corrixiron tampouco as pautas urbanísticas  introducidas na  revisión  urbanística do 2002,  manténdose por iso un minguante índice anual  do 0,19%  que sitúa a poboación do municipio nos actuais 13.250 habitantes, un significativo descenso de residentes que como consecuencia da  deliberada miniaturizacióndas potencialidades do estaleiro, e o anacronismo  que representa  a infrautilización das instalacións da factoría, vén confirmar  que   de persistir  idéntica dinámica  a tendencia descendente de poboación resultará demoledora para o futuro da localidade.

Si  xeralmente  o desenvolvemento dunha actividade industrial trae consigo  o impulso do proceso urbanizador e  a dinamización  do  crecemento, en Fene a reacción foi diametralmente oposta,  pois a  mutábilidade  e longa crise no naval, pola súa condición  de principal  sector produtivo, ademais de impedir a súa consolidación como industria de síntese,  xerou o efecto inverso ao  romper toda dialéctica entre o estaleiro  e o  urbanismo xenuino, , un baleiro que trouxo consigo   un forte impacto territorial de gravosa  repercusión para o  municipio e as súas xentes que  trastornou as súas previsións e contidos.

Por tanto, a pesar da existencia formal de plan urbanístico,  aquel “emerxente”  enclave naval dos anos 60  ao ser máis un suxeito político que tecnolóxico, nunca adecuou a súa función  fabril ás  previsións  establecidas   no  ordenamento municipal, como tampouco cumpriu función algunha de cohesión social  nin  de xerador de riqueza activa,  e moito menos,  a de creador  estable de emprego; por iso é polo que  os seus repetidos  fracasos como empresa  fixesen malograr á vez as revisións  urbanísticas de adecuación ; circunstancias     todas elas que converten  o actual Plan Xeral de Urbanismo  Municipal nun documento  obsoleto e  inservible.

Carencia que fai posible  que o  desempeño  da actual función da factoría  difira no substancial   da licenza de actividade outorgada no seu día, e todo, motivado en gran medida polo abandono de funcións da institución  municipal, ao non tomar o control urbanístico do estaleiro, e suspender por inadecuada a permisiva tipificación industrial xenérica de tácita  aplicación, que como queda visto facilita de forma irregular destinar  o recinto fabril a actividades alleas  ás propias do estaleiro; e iso a pesar da decisión contraria do Pleno  Municipal de xaneiro do 2009, que sobre o particular,  tomou a decisión vinculante de non autorizar o uso ou destino do solo industrial ocupado pola planta naval a fins  distintos aos estritamente vinculados á actividade  industrial de referencia.

Determinación sobre limitación de uso que igualmente ampliaba a súa extensión á  suspensión de licenzas en todo o  ámbito do estaleiro  para  actividades diverxentes coa construción naval no tocante a (licenzas de construción, parcelación, segregación, actividade, etc.), ao só obxecto  de cernar calquera  ocupación ou implantación allea a tal finalidade.

Fene  que desde o seu planeamento, optou de forma responsable polo deseño e a creación alternativa  dun novo enclave industrial,  para así, manter e revitalizar  a actividade industrial como modelo de futuro, debe ser tamén quen estableza urbanisticamente a ordenación actualizada  do estaleiro  para a súa efectiva  funcionalidade, sen encartarse de ningún xeito  a pretensións  diversificadoras..

 A Corporación ten a palabra